Monenzyna A jest przedstawicielem naturalnych jonoforów, które wykazują szerokie spektrum właściwości biologicznych, z których najbardziej fascynującą jest jej silna aktywność przeciwnowotworowa. W niniejszej pracy przedstawiono syntezę koniugatów monenzyny A z chemicznymi grupami kierującymi do mitochondriów, takimi jak kation trifenylfosfoniowy i jego analogi. Ponadto otrzymane pochodne zostały przebadane pod kątem wyłonienia struktur wiodących o ulepszonych właściwościach przeciwnowotworowych oraz zdolności do kierowania w stronę mitochondriów. Niektóre z otrzymanych związków wykazały większą aktywność antyproliferacyjną i selektywność niż niemodyfikowana monenzyna. Dodatkowo, badania biologiczne i biofizyczne potwierdziły, że indukcja apoptozy przez wspomniane hybrydy jest związana z ich ukierunkowaniem na mitochondria w komórkach nowotworowych. Wyniki te dowodzą, że taka strategia stanowi obiecujące podejście w poszukiwaniu nowych, skutecznych kandydatów na leki.
Wyniki te potwierdziły hipotezę badawczą, którą postawiono w grancie NCN, kierowanym przez prof. Adama Huczyńskiego o tytule: ”Koniugaty celujące w mitochondria jako nowe środki przeciwnowotworowe”. Badania finansowano z grantu Narodowego Centrum Nauki – OPUS 21 (2021/41/B/ST4/00088).
W badaniach uczestniczyły również dwa zespoły: zespół pod kierownictwem prof. Marty Strugi (Katedra i Zakład Biochemii, Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny w Warszawie) i zespół prof. Piotra Bednarczyka (Katedra Fizyki i Biofizyki, Instytut Biologii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie).
Michał Sulik, Marta Jędrzejczyk, Magdalena Mielczarek-Puta, Gwan Yong Lim, Małgorzata Podsiad, Jakub Hoser, Piotr Bednarczyk, Marta Struga, Adam Huczyński, „Mitochondria-targeting phosphonium salts of monensin A as the source of novel antiproliferative agents”, (2025) European Journal of Medicinal Chemistry Reports, 100275, publikacja w otwartym dostępie